Turbo, Aşırı Besleme Nasıl Çalışır?

Turbo şarj sistemi, otomobilin motorundan daha fazla tork elde edebilmek için çalışan bir sistemdir. Turbo ünitesi genel olarak; egzoz gazlarındaki atık enerji ile çalışmakta olan bir hava pompasıdır. Turbo ünitesi aslında; bir türbin çarkı, bir kompresör çarkı ve bu iki çarkı birbirine bağlamakta olan bir milden oluşmaktadır.

Basınçlı egzoz gazları otomobilin motorunu terk etme aşamasında, turbo sisteminin türbin çarkına yönlendirilmektedir. Göbek kısmında yer almakta olan mil, türbinle birlikte dönmeye başlar ve bu milin diğer ucunda yer almakta olan kompresör çarkının çevrilmesini sağlar. Kompresörün yüksek hızda dönmeye başlamasıyla, bu çark yüksek hacimde havayı emer ve motorun silindirlerine yollar.

Yanma verimliliği, yakıt içine püskürtülmekte olan her bir yakıt zerreciğinin, yanmak için ihtiyaç duyduğu oksijeni rahatlıkla bulmasıyla artmaktadır. Otomobillerde turbo sisteminin faydasını daha çok arttırabilmek amaçlı ”intercooler” yani ara soğutucu olarak isimlendirilen bir ünitenin eklenmesi gerekmektedir. Turbo ünitesinden çıkmakta olan havanın sıcaklığı yaklaşık olarak 160 dereceyi bulmaktadır. Ortaya çıkan sıcak hava, intercooler ünitesinden geçirilmek suretiyle soğutulmaktadır ve böylece havanın yoğunluğu arttırılmaktadır.

Havanın yoğunluğunun bu şekilde arttırılmasıyla; otomobilin silindirlerine daha çok hava gönderilmiş olunur. Turbo motorların kullanımında dikkat edilmesi gereken nokta, otomobilin motorunun çalıştırılması ve durdurulması esnasında bir süreliğine rölantide aracın bekletilmesi gerektiğidir.

Otomobilin ilk çalıştırılması esnasında, motor yağ basıncının istenilen seviyeye ulaşmasına kadar yani 10-20 saniye kadar rölanti devri üzerinde kalınması gerekmektedir. Aracın vitesi boş konumda iken gaz pedalına basılmaması gerekmektedir. Ayrıca soğuk olan kış günlerinde aracın rölantide çalıştırılması süresi bir miktar daha uzatılmalıdır.

Turbo motorun durumu şuna benzetilebilir; nasıl ki uzun bir koşu sonrasında elimizi kalbimize koyduğumuzda kalbimiz küt küt şiddetli vuruşlarla atmaya devam ediyorsa, uzun bir yolculuk sonrasında da otomobilin motoru hemen kapatılmamalıdır. Çünkü, otomobilin motoru durduktan sonrada turbo sisteminin kanatçıkları dönmeye devam etmektedir. Bu süreçte motor yağı ile beslenme sağlanamadığı için kimi durumlarda hasar görme ihtimali bulunmaktadır. Açıklanmakta olan bu sebepler nedeniyle, uzun süren ve temposu yüksek olan yolculuklar sonrasında araç motoru birkaç dakikalığına rölanti vaziyetinde çalıştırılmalı ve sonrasında kapatılmalıdır.

Turbo şarj ünitesi, bir mil üzerinde bulunmakta olan türbin ve kompresörden oluşmaktadır. Türbin, egzoz manifolduna ve kompresör emme monifolduna bağlı olan bir parçadır. Otomobilin egzoz monifoldundan gelmekte olan basınçlı ve yanmış olan gazlar, türbinin dönmesini sağlamaktadır ve böylece aynı mil üzerinde bulunmakta olan kompresör, hareketlenmesini türbin vasıtasıyla sağlayıp ortamda bulunmakta olan temiz havayı emer ve basınçlı bir şekilde silindir parçalarına gönderir.

Turbo kompresörü yani pompa, vasıtasıyla hava sıkıştırılmış olunur ve böylece havanın yoğunluğu, basıncı ve hızı artar. Basıncının, yoğunluğunun ve hızının artmasıyla; motorun silindirlerine gitmekte olan birim zamandaki hava miktarı da artmış olur. Silindirlere giden hava miktarının da artmasıyla birlikte; silindirlere daha çok yakıt gönderilir ve yanma çevriminden daha çok güç elde edilir. İşte anlatılmakta olan bu olayın özeti şudur; silindirlere birim zamanda normalden daha çok hava ve yakıt girmesi olayına aşırı besleme denilmektedir.

Aşırı besleme olayı şu şekilde de düşünülebilir; bir balona 5 saniye boyunca kendinizi zorlamaksızın hava üfleyin ve bu durumda 1 birim kadar havanın dolduğunu düşünün. Bir süre sonra kendinizi bir miktar daha zorlayarak 5 saniye boyunca hızlıca üfleyin. Böylece göreceksiniz ki balonun içine daha çok hava üflediniz. Yani normal koşullarda 1 birim kadar hava üflerken hızlanınca 1,5 birim kadar hava üflemiş olursunuz.

Aşırı besleme yoluyla, küçük hacimli olan motorlardan daha çok güç elde edilemeyebilir. Yüksek hacimli ancak turbo özelliği olmayan motorlarda, motor hacminin büyük tutulmasındaki amaç, turbo vasıtasıyla aynı emme zamanında daha yüksek miktarda hava ve yakıt alabilmektir.

Yüksek rakımlı olan bölgelerde, hava basıncının düşük olması sebebiyle, otomobilin motor verimliliğinin azalması önlenmiş olunur. Durumu örneklendirmek gerekirse; 1.000m yükseklikte olan bir yerde, %10 oranında bir güç azalması oluşmuşsa bu durum aşırı besleme yoluyla önlenebilir.

Turbo Şarjlı Olan Motorlarda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Turbo şarj mili, oldukça hızlı dönen bir parça olması sebebiyle; hassas yağlanma ve yataklama sistemine sahiptir.Motorlarda kalın yağ kullanılmaması gerekmektedir.Yağlama borularında, kaçak bulunmaması kontrol edilmelidir.Motor rölantideyken stop konumuna getirilmemelidir.Motor ilk çalıştırıldığı zaman ani gaz vermelerden kaçınılmalıdır.Motor daha olması gereken sıcaklığa ulaşmadan, fazla yüklenilmemesi gerekmektedir.